Akıllı kentler ile değişen kentsel altyapı ihtiyacının vazgeçilmezi: Veri Merkezleri

Gayrimenkul Türkiye: Veri Merkezi yatırımları oldukça yaygınlaştı. Siz de Entegre Proje Yönetim olarak birçok Veri Merkezi projesini yönettiniz. Firmalar hangi ihtiyaçları doğrultusunda bu tür yatırımlara gereksinim duyuyor?

Entegre Proje Yönetim: Yakın gelecekte ülkemizde ve tüm dünyada bu tür teknolojilerin yaygınlaşması ile birlikte kentsel altyapıların yapılan revizyonlar ile birlikte akıllı şebekelere dönüşeceği, kentte bulunan tüm teknolojik nesnelerin birbiri ile haberleşerek akıllı kent olgusunun hayatımıza gireceği ve artan verilerin saklanması için Veri Merkezlerinin yaygınlaşacağı kaçınılmaz bir gerçektir. Veri Merkezleri çok büyük boyutlarda verinin toplanması, depolanması, işlenmesi ve dağıtılması amacıyla, bilgisayar ve ağ donanımlarının yoğun bir şekilde bir merkezde toplandığı yerlerdir.

Bu doğrultuda, herhangi bir işletme, ürettiği veya kullandığı her türden veri için veri merkezine ihtiyaç duymaktadır. Son yıllarda Veri Merkezi yatırımları genel olarak, devlet kurumları, eğitim kurumları, telekomünikasyon şirketleri, finans kurumları, sağlık kurumları ve benzeri kurumlar tarafından yapılmaktadır.

GMTR: Bu projeler genellikle ne kadar sürüyor?

EPY: Entegre Proje Yönetim olarak dahil olduğumuz modüler sistemli veri merkezlerinde tasarım süresi ortalama 12-15 ay, yapım süresi ise ortalama 15-20 ay sürmüştür. Tabi ki bu süre projenin büyüklüğüne ve sertifikalandırma seviyesine (TIER seviyesi) göre değişiklik gösteriyor.

GMTR: Sertifikalandırma seviyesini biraz açabilir miyiz? Veri merkezi projelerinde nasıl bir sertifikalandırma sistemi uygulanıyor?

EPY: Veri Merkezi Sistem Odalarında çok yüksek düzeyde enerji tüketen ve ısı yayan oldukça pahalı server cihazları yer almaktadır. Kurumlar burada çok değerli bilgileri saklamakta ve bilgiler sürekli işlenir. Çok hassas olan bu elektronik cihazların bulunduğu Veri Merkezi Sistem Odalarının sabit sıcaklık ve nem değerlerinde olması gerekir. Veri Merkezi için Elektrik ve Mekanik sistemlerin bağımsız biçimde tasarlanmaları ve mutlaka yedeklenmeleri gerekmekte olup, Elektrik tesisatları NEC, Mekanik tesisatı (HVAC) sistemleri ASHRAE, Yangın tesisatları NFPA standartlarına göre yapılmaktadır.

ANSI(American National Standards Institute) tarafından akredite edilmiş olan Telecommunucations Industry Association, 2005 yılında yayınladığı TIA-942 Telecommunications Infrastructure Standard for Data Centers ile veri merkezlerini gelişmişliklerine göre sınıflandırmıştır.

Tier standartlarının Uptime Institute tarafından ortaya atılması süreci, “En güvenilir veri merkezleri nasıl oluşmalıdır?” sorununu çözmek amacıyla ortaya çıkmıştır.

Tier 1 seviyesi: Küçük işletmelere hizmet veren veri merkezleridir. Bilgisayar sistemleri, elektrik, mekanik tesisat yedeksizdir. Genel olarak 10 dk’dan daha fazla bir enerji kesintisine bir önlemi yoktur. Tahmini %99,676 kullanılabilirlik sunmaktadır.

Tier 2 seviyesi: Enerji ve soğutma sistemlerinde kısmen yedeklik içerir. Jeneratör kullanarak 24 saatlik bir enerji kesintisine dayanabilmektedir. Tahmini %99,741 kullanılabilirlik sunmaktadır.

Tier 3 seviyesi: Yedek elektrik şebekesi, yedek enerji ve soğutma sistemleri ve yedek hizmet sağlayıcıları içerir. 72    saatlik bir kesintiye karşı dayanabilir. Tahmini %99,982 kullanılabilirlik sunmaktadır.

Tier 4 seviyesi: Bütün Tier 3 kriterleri sağlanır. Ek olarak 96 saatlik kesintiye dayanabilir. 7/24 çalışan bir personel ekibi mevcuttur.  Yer seçiminde çok sıkı davranılır, yüksek güvenlik önlemleri bulunmaktadır.

Türkiye’de kurulan veri merkezi tasarımlarında/uygulamalarında Tier 3 ve Tier 4 seviyeleri tercih edilmektedir.

GMTR: Bir veri merkezinin altyapı gereksinimleri nelerdir?

EPY: Sertifikalandırma tanımlarından da anlaşılacağı gibi veri merkezlerinde en önemli unsurlar yedeklilik, süreklilik, verimlilik ve bunların yanı sıra güvenliktir.

Yedeklilik ve süreklilik kullanılan sistemlere her an erişimin sağlanması (veri merkezinin 7/24 hizmette olması) açısından önemli olduğu gibi verinin güvenliği açısından da oldukça önemli. Yedekliğin ve sürekliliğin sağlanması için veri merkezlerinde aşağıdaki sistemler kurulur:

• İki enerji yolundan enerjilendirme,
• Birebir yedekli otomatik geçişli trafo sistemleri,
• Birebir yedekli dizel jeneratörler (senkronizasyon panoları),
• IT yüklerin sürekli beslenmesini sağlamak adına UPS’ler (statik ve/veya dinamik kesintisiz güç kaynakları),
• Sistem odasının yedekli beslenmesi
• Yedekli soğutma sistemleri
• Yedekli yakıt sistemleri
• Yedekli gazlı söndürme sistemleri
• Bu sistemleri izlemek ve yönetebilmek için otomasyon sistemleri (BMS & PMS)

Tier seviyelerinde yedekliliği aşağıdaki tabloda daha net görebiliriz.

29- 30 Aralık 2016 tarihlerinde gerçekleşen uzun süreli enerji kesintilerinde, Entegre Proje Yönetim olarak proje yönetimini yapmış olduğumuz veri merkezleri, kesintilerden etkilenmeden bu süreci geçirmiştir.

GMTR: Veri merkezlerinde verimlilik nasıl sağlanır?

EPY: Veri Merkezlerinde en yüksek işletme maliyetini, veri merkezi sistem odalarının uygun şartlarda iklimlendirilmesi oluşturur. Bu nedenle Veri Merkezi kurulacak yerin iklim şartlarına, binanın mimarisine bağlı olarak HVAC sistemlerinin seçiminde; verimi yüksek, işletme ve bakım masrafları az, yedek parçaya az ihtiyaç duyan, uzun ömürlü sistemlere ait cihaz ve ekipmanların seçilmesi uygun olacaktır.

Veri Merkezilerinde en büyük enerji soğutma sistemleri tarafından tüketilir. Veri merkezlerinde hassas kontrollü klima cihazları ve son zamanlarda yaygın olarak kullanılmaya başlayan yüksek verimli indirek evaporatif (adyabatik) freecooling cihazları kullanılır. Gerek yüksek verimli indirek evaporatif (adyabatik) freecooling cihazları, gerekse hassas kontrollü klima cihazları TIER standartları (Tier 1- Tier 2- Tier 3- Tier 4) ve yatırımcının talebine bağlı olarak N+1, N+2 veya 2N olarak yerleştirilir.

Veri merkezlerinde verimlilik olarak PUE (Power Usage Effectiveness – Güç Kullanım Verimliliği) değeri kullanılmaktadır. Bu PUE değeri, veri merkezindeki IT yükü ile altyapıda tüketilen toplam enerjiyi karşılaştırarak Veri Merkezinin enerji etkinliğini belirten bir göstergedir. IT yöneticileri PUE değerindeki değişimleri takip ederek sistem salonlarının enerji verimliliğini takip edebilirler.

PUE = Tüketilen Toplam Güç / IT Ekipmanına Aktarılan Güç

Sistem salonlarındaki sunucular, erişim cihazları, depolama üniteleri, yedekleme üniteleri, KVM switch'ler gibi verinin işlenmesinde kullanılan IT ekipmanlarının çektiği enerji, toplam IT yükünü oluşturur. Bunun haricinde sistem salonunu besleyen diğer ekipmanlarda da önemli enerji tüketimleri ve kayıplar yaşanır. Soğutma ve nemlendirme ekipmanları, UPS ve akülerdeki kayıplar, kablo ve PDU'lar üzerindeki kayıplar, aydınlatma ve benzeri, toplam enerji tüketimini artırır. 

Enerji maliyetlerinin yüksekliği ve çevreye etkileri göz önüne alındığında bu değeri olabildiğince aşağı çekmek gerekmektedir. Aşağıdaki PUE değerleri tablosunda yıllar içinde soğutma teknolojisinin gelişimine bağlı olarak PUE verimlilik değerlerinin ulaşabildiği değerleri göstermektedir.

  PUE = Power Usage Effectiveness                                      DCiE = Data Center Infrastructure Efficiency 

Entegre Proje Yönetim olarak, son yıllarda proje yönetimini yapmış olduğumuz veri merkezlerinde PUE değeri yaklaşık 1.2 değerine ulaşacak şekilde sistem seçimleri yapılarak uygulanmış ve bunda da başarılı olunmuştur. Sistem odaları IT teknolojisi AR-GE çalışmalarına ve Soğutma sistem teknolojilerinin gelişimine bağlı olarak bu değer önümüzdeki yıllarda daha da aşağıya çekilecektir.

Son yıllarda veri merkezi binaları modüller halinde yapılmakta, ihtiyaca bağlı olarak modüller Veri Merkezine dönüştürülmektedir. Böylece yatırımcı ihtiyaç olduğunda yeni modül için Veri Merkezi yatırımı yapmaktadır. Ayrıca her modül ayrı ayrı bağımsız mekanik ve elektrik altyapısı ile çalıştığı için büyük avantaj sağlar.

GMTR: Veri merkezlerindeki güvenlik gereksinimleri nasıl karşılanır?

EPY: Dışarıdan gelen bir yetkilinin, yetkili personelin gözetimi olmadan çalışma yapması hata oranını artırır ve bilgi güvenliğini sekteye uğratır. Giriş çıkışların kontrol altında olması ve kaydedilmesi, gerekli durumlarda geri dönüşler için önemlidir.

Veri merkezlerinde fiziksel güvenlik için kurulan sistemleri şu şekilde özetleyebiliriz:

• Geçiş kontrol sistemleri
• Göz retinası ile girilen sistem odaları
• Yangın algılama ve söndürme sistemleri
• CCTV Sistemleri
• Turnike geçiş sistemleri
• Tesis girişinde araç geçiş sistemleri

GMTR: Bildiğimiz kadarıyla veri merkezleri ek fonksiyonlar barındırabiliyorlar. Bunun nedenleri nedir?

EPY: Veri merkezlerinde bazı destek birimler mevcuttur. Bunlar; Veri merkezinin kontrolü ve müdahalesi gerektiren durumlarda, bu müdahalelerin etkin, sağlıklı bir şekilde yürümesi için kurulan NOC (Network Operations Center) Odaları, güvenlik amaçlı kurulan CCTV Odası, otomasyon sisteminin ana merkezini barındıran BMS&PMS Odası, yangın algılama ve ihbar sistemlerinin merkezi Yangın Otomasyon Odası ve jeneratörlere yakıt temini için yakıt depolama ve yakıt otomasyon sisteminin bulunduğu Yakıt Sistemi Odasıdır. Tabi bir de bunlara ek olarak ofis alanları da bulunmakta.

Gayrimenkul Türkiye, Kasım/Aralık 2017                                                                                                                                                                                                                            Nadir Hiçsönmez, Makina Yüksek Mühendisi                                                                                                                                                                                                                        Buket Gemici Şahin, Elektrik Elektronik Mühendisi