BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİNİN GELECEĞİN KENTSEL ALTYAPISINA ETKİSİ

Günümüzde Bilişim, İletişim ve İnternet teknolojilerinin (BİT) yaygınlaşmaya başlaması yaşama ve çalışma ortamlarımızı hızla değiştirmekte, kent-teknoloji etkileşimi artmakta ve gerek altyapı gerekse de üstyapılarda hızlı bir transformasyon yaşanmaktadır. Transformasyon ile birlikte kentler de  yeni teknolojileri kullanan “akıllı kent”e dönüşmekte va altyapılarında da “akıllı şebeke” sistemleri yaygınlaşmaktadır. 

Yapılan araştırmalara göre 2020 yılına gelindiğinde 50,1 milyar cihazın internete bağlı olacağı öngörülmektedir. (Forbes, 2017) Bu kadar çok cihaz ve nesnenin internete bağlı olması yeni kavramların ve teknolojilerin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Son yıllarda Nesnelerin İnterneti (IOT), Endüstriyel İnternet (IIOT), bulut (Cloud) teknolojisi, akıllı telefonlar, akıllı ölçüm cihazları, sensörler gibi kavramlar günlük yaşamımıza hızla girmektedir.

Bu kavramların en önemlilerine kısaca bakacak olur isek,

Nesnelerin İnterneti (IOT): Çeşitli haberleşme protokolleri sayesinde birbirleri ile haberleşen ve birbirine bağlanarak,  bilgi paylaşarak akıllı bir ağ oluşturmuş cihazları temsil eden bir kavramdır.

Endüstriyel İnternet (IIOT): Nesnelerin internetinin endüstri alanına uyarlanması ile ortaya çıkmış bir kavramdır. Makinalar arasında haberleşme teknolojisi sayesinde daha verimli ve doğru bir üretim sağlanabilmektedir.

Bulut Teknolojisi: Bulut sistemi özetle dosyaları ve verileri online bir platformda depolama hizmeti olarak tanımlanabilir.

Yukarıda özetlenen tüm bu yeni teknolojik ürünlerin ortak özelliklerinden birisi; veri üretiyor olmalarıdır. Kentsel ölçekte söz konusu veri üretimi yeni fonksiyonların, hizmetlerin ve uygulamaların yaratılacağı anlamına gelmektedir. Kentin bu tür teknolojilerle donatılmasına paralel kentsel altyapıdan daha etkin ve verimli bir şekilde yararlanılması için altyapılarda da iyileştirme ve yenileştirme yapılması veya yeni teknolojik altyapıların kurulması gerekmektedir. Araştırmalar göstermiştir ki, gelişmekte olan ülkeler yeni  teknolojik altyapıların oluşturulması için çabalarken, gelişmiş ülkelerin ise eskimiş altyapılarını değiştirmeleri gerekmektedir ve bunun için 2016 ve 2030 yılları arasında yaklaşık 60 trilyon dolarlık bir altyapı yatırımı yapılacağı tahmin edilmektedir. (IEA, McKinsey Global Institute (2013))

Yeni nesil tüm akıllı kent teknolojileri kullanılabilir olmak için kesintisiz, sürdürülebilir ve güvenilir ağa ihtiyaç duymaktadırlar.  Yeni kentsel altyapılar, bir ekosistem benzeri varlıkları için tek bir yol gösterici amaç olmaktan çok, çok sayıda kullanıma hizmet eden, çok sayıda küçük ölçekli ve ağa bağlı öğe içerecektir. Bu öğelerin birleşmesi ile birlikte, akıllı kentte yollar, su şebekeleri, kanalizasyon, elektrik dağıtımı, bilişim ve internet teknolojileri, veri transferi  gibi kentsel fonksiyonların işleyişi için veri transferi yapan yüksek hızlı geniş bant ağların ve bunların alt katmanlarının varlığı kaçınılmaz olmaya başlamaktadır. Eskiden sadece sunucu/server sistemleri ile bu ihtiyaçlar giderilebilmekte iken, teknolojik gelişmelere bağlı olarak hem altyapı hem de buna bağlı üstyapıda yeni yatırımlar gerekmeye başlamış, yeni erişim noktaları ve istasyonlarının kurulmasına ihtiyaç duyulmuştur.

“Veri Merkezi/Data Center” kavramı da bu yeni nesil yatırımlardan biri olup,  bilgilerin hızlı bir şekilde saklanması,  değerlendirilmesi, güncellenmesi ve sistemlerin sağlıklı çalışabilmesi için standartlara uygun yapılmış binaları ifade etmektedir. Dünyada ve ülkemizde veri merkezi yatırımları gün geçtikçe çoğalmaktadır.

Veri Merkezleri; devlet kurumları, Borsa İstanbul, havayolu şirketleri, GSM operatör şirketleri, üniversiteler, bankalar, sigorta firmaları, özel büyük şirketler, Büyük Şehir Belediyeleri vb. kurumların çok değerli bilgilerinin saklandığı ve  işlemlendiği mekanlardır. Ayrıca, özel şirketler için kiralanabilir veri merkezi alanları kuran yatırımcılar da gün geçtikçe çoğalmaktadır.

Son yıllarda Veri Merkezi binaları modüller halinde yapılmakta, ihtiyaca bağlı olarak modüller kullanıma açılmaktadır. Ayrıca her modül ayrı ayrı bağımsız Mekanik ve Elektrik altyapısı ile çalıştığı için büyük avantaj sağlamaktadır.

Veri merkezleri tasarımında ve uygulamasında ASHRAE, NFPA, NEC vb. uluslar arası standardları dikkate alınmaktadır.

Veri merkezlerinin altyapıları tasarlanır ve uygulanır iken Uptime Institute tarafından geliştirilmiş TIER standartları  (Tier 1, Tier 2, Tier 3, Tier 4 ) dikkate alınmakta ve bina bu standarda göre sertifikalandırılmaktadır. Tier standardları veri merkezlerinin veri güvenliğini simgeleyen bir standart olup, Tier 3 ve Tier 4   standartları ile Veri Merkezlerinde  elektrik ve mekanik sistemlerde yedeklilik sağlanarak tesisin kesintiye uğramadan çalıştırılması temin edilmektedir. Mekanik Türkiye’de genelde Tier 3 - Tier 4 alınmakta ve hedeflenmektedir.

Veri merkezleri tasarımı ve inşaatı da ayrı bir uzmanlık alanı olarak ortaya çıkmış olup, Veri Merkezi yatırımlarında tasarımın doğru yönetilmesi, şantiye uygulama safhası yönetimi, test ve devre alma çalışmalarının yönetilmesi, Uptime Institute sertifikalandırılma sürecinin yönetilmesi gibi hizmetler de veri merkezi yatırımcıları tarafından istenmektedir. Bu bağlamda da Entegre Proje Yönetim sözkonusu hizmetleri Türkiye’de ; TURKCELL, VODAFONE, IBM, İŞ BANKASI, ALBARAKA, ING BANK gibi firmalara vermiş ve vermeye devam etmektedir.

Yakın gelecekte ülkemizde ve tüm dünyada bu tür teknolojilerin yaygınlaşması ile birlikte kentsel altyapıların yapılan revizyonlar ile birlikte akıllı şebekelere dönüşeceği , kentte bulunan tüm teknolojik nesnelerin birbiri ile haberleşerek akıllı kent olgusunun hayatımıza gireceği ve artan verilerin saklanması için Veri Merkezlerinin yaygınlaşacağı kaçınılmaz bir gerçektir.

Gayrimenkul Türkiye, Nadir Hiçsönmez, Nilay Canbay Öztürk, Temmuz/Ağustos 2017